Ελληνικό κρυφό σχολειό στα Σκόπια

«Τους μιλάω για το Μέγα Αλέξανδρο και είμαι υποχρεωμένος να τους πω ότι,

κατάγεται από τη Ελλάδα και όχι από τη Μακεδονία όπως μαθαίνουν στο σχολείο τους»

Ο 75χρονος Θανάσης Στεργίου 20 χρόνια διδάσκει τα Ελληνικά.

Κάθε μέρα στη Μπίτολα ή Μοναστήρι, όπως ονομάζεται στα ελληνικά η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη των Σκοπίων, μερικές δεκάδες παιδιά ανοίγουν τα τετράδιά τους για να γράψουν τις ελληνικές λέξεις που θα τους διδάξει ο δάσκαλός τους Θανάσης Στεργίου.

«Oύτε κρυφό σχολειό είμαστε, αλλά ούτε και φανερό. Το κράτος της ΠΓΔΜ δεν αφήνει να μπαίνουν στη χώρα βιβλία Ιστορίας από την Ελλάδα και χρησιμοποιούμε πολλούς τρόπους για να καταφέρουμε να έχουμε κάποια βιβλία που χρειάζονται σε όσους θέλουν να μάθουν Ελληνικά εδώ στη FΥRΟΜ», λέει ο 75χρονος σήμερα Θανάσης Στεργίου, ο οποίος εδώ και 20 χρόνια διδάσκει τα ελληνικά στα Σκόπια.

«Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των μαθητών αυξάνεται και ήδη έχω πρόβλημα με τον αριθμό τους και αναγκάζομαι να διώχνω μαθητές», λέει ο κ. Στεργίου. Από τα χέρια του, όπως εκτιμάει, έχουν περάσει περισσότεροι από 1.000 μαθητές, ενώ το Ανοικτό Πανεπιστήμιο των Σκοπίων, λόγω αυξημένης ζήτησης για την εκμάθηση των ελληνικών, του ζήτησε να αναλάβει τη διδασκαλία τους. Φέτος οι μαθητές του ξεπερνούν τους 40. Η ηλικία τους είναι από 6 έως 40 ετών. Οι περισσότεροι κάνουν μαθήματα Ελληνικών δύο φορές την εβδομάδα, για τα οποία πληρώνουν ένα ευρώ την ημέρα, αλλά υπάρχουν και ορισμένοι που θέλουν ακόμη περισσότερες φορές την εβδομάδα. «Το πρόβλημά μου είναι η έλλειψη χώρου. Η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ δεν μου παραχωρεί χώρο ενώ το προξενείο στο Μοναστήρι μόλις τα τελευταία 3- 4 χρόνια άρχισε να βλέπει πιο ζεστά την υπόθεση της διδασκαλίας των Ελληνικών στα Σκόπια. Έτσι γίνεται εφικτό το να έρχονται στα χέρια μας βιβλία από την Ελλάδα που μιλάνε για τη γλώσσα, τον πολιτισμό, την ιστορία μας», λέει ο «δάσκαλος Θανάσης», όπως τον φωνάζουν οι μαθητές του.

Από το παιδομάζωμα. Στα Σκόπια ο κ. Στεργίου βρέθηκε ύστερα από ένα μακρύ ταξίδι που συμπεριελάμβανε στάσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία, τη Ρουμανία, την Τασκένδη στην πρώην Σοβιετική Ένωση και τέλος στο Μοναστήρι.

«Είμαι ένα από τα παιδιά του παιδομαζώματος από τον Δημοκρατικό Στρατό. Ο πατέρας μου ήταν μετανάστης στην Αμερική αλλά είχε πιστέψει στις αξίες του κομμουνισμού και είχε έρθει στην Ελλάδα για να βοηθήσει στην Αντίσταση. Τελικά το πλήρωσε με τη ζωή του, όπως και τα αδέλφια του. Οι ρίζες της οικογένειάς μου είναι από τις Μηλιές του Πηλίου, όμως στον πόλεμο είχαμε εγκατασταθεί στο Πισοδέρι της Φλώρινας. Τον Μάρτιο του 1948 οι αντάρτες μάς μάζεψαν εμάς τα παιδιά και περάσαμε τα σύνορα με πρώτο μας σταθμό τη Γιουγκοσλαβία», θυμάται ο κ. Στεργίου, ο οποίος τότε ήταν 14 ετών. Χρειάστηκε να περιμένει 50 χρόνια για να του επιτραπεί να ξαναδεί το σπίτι του. Ρωσική φιλολογία. «Στην Τασκένδη σπούδασα Ρωσική Φιλολογία, αλλά επειδή δεν ήθελα να ξεχάσω την πατρίδα έκανα και μαθήματα Ελληνικών. Κάποια στιγμή από τον Ερυθρό Σταυρό έπαθα πως η μικρή μου αδελφή, την οποία είχα χάσει στο παιδομάζωμα, βρισκόταν στο Μοναστήρι. Έτσι ήρθα να τη βρω, και μέχρι να βγω στη σύνταξη ήμουν καθηγητής Ρωσικών σε γιουγκοσλαβικό σχολείο», αναφέρει ο Θανάσης Στεργίου.

Μιλώντας με άλλους Έλληνες που βρίσκονταν από την άλλη πλευρά των συνόρων και δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, κατάλαβε πως πολλοί ήθελαν να μάθουν στα παιδιά τους Ελληνικά ή να τα ξαναθυμηθούν οι ίδιοι αλλά κάτι τέτοιο ήταν απαγορευμένη σκέψη.

Έκανα... ιδιαίτερα. «Τότε ήταν που σκέφτηκα να αρχίσω ιδιαίτερα στο σπίτι μου. Οι πέντε μαθητές έγιναν δέκα, οι δέκα είκοσι και ούτω καθεξής». Οι περισσότεροι από τους μαθητές του προέρχονται από οικογένειες που έχουν ελληνικές ρίζες και θέλουν τα παιδιά τους να γνωρίσουν τη γλώσσα των παππούδων τους. «Οι Έλληνες δεν αναγνωριζόμαστε ως εθνική μειονότητα στα Σκόπια, όπως για παράδειγμα οι Βούλγαροι και οι Αλβανοί, αν και είμαστε πολλοί. Κάθε χρόνο όμως που περνάει, ολοένα και περισσότεροι θέλουν να μάθουν τη γλώσσα γιατί ξέρουν πως η Ελλάδα είναι μια καλή ευκαιρία για το μέλλον. Όταν λυθεί και το θέμα της ονομασίας, το μάθημα των Ελληνικών θα το παρακολουθούν χιλιάδες μαθητές γιατί στους Σκοπιανούς αρέσει η χώρα μας», πιστεύει ο κ. Στεργίου. Με τα όσα θυμόταν από τα ελληνικά που είχε διδαχθεί στην Τασκένδη, έφτιαξε το πρώτο εγχειρίδιο για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Το 1998, όταν βρέθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αγόρασε βιβλία Γραμματικής και Ιστορίας για να εμπλουτίσει τα μαθήματά του.

Κατασκήνωση στην Ελλάδα. «Υπάρχει μια έκρηξη στην επιθυμία των Σκοπιανών να μάθουν ελληνικά. Μάλιστα κυκλοφορεί στα Σκόπια μέθοδος εκμάθησης, την οποία και χρησιμοποιούν άλλοι συνάδελφοι. Σε αυτή όμως έχουν γίνει παρεμβάσεις από την κυβέρνηση και δεν μαθαίνεις για την Ελλάδα ό,τι πρέπει», λέει ο κ. Στεργίου, που δεν μπορούσε να κρύψει τη χαρά του για τις δύο εγκυκλοπαίδειες που ήρθαν με χίλια βάσανα στα χέρια του από τον Οργανισμό για τη Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας (ΟΔΕΓ). «Είναι οι βίοι ηρώων της μυθολογίας, της Αρχαίας Ελλάδας και του 1821, τους οποίους μας τους είχαν ζητήσει και οι μαθητές του κ. Στεργίου όταν βρέθηκαν το περασμένο καλοκαίρι σε κατασκήνωση στην Ελλάδα», λέει ο πρόεδρος του ΟΔΕΓ Γιώργος Παυλάκος. Για να περάσουν όμως τα ελληνοσκοπιανά σύνορα τα συγκεκριμένα βιβλία στήθηκε μια ολόκληρη επιχείρηση για να μην αποκαλυφθούν.

«Η Ιστορία είναι το πιο δύσκολο κομμάτι της υπόθεσης, αλλά μάθημα Ελληνικών χωρίς Ιστορία δεν υπάρχει», σημειώνει ο κ. Στεργίου ο οποίος εξηγεί τις δυσκολίες που συναντάει. «Στην ΠΓΔΜ τα παιδιά μαθαίνουν άλλη Ιστορία από αυτή που μαθαίνουν τα παιδιά στην Ελλάδα. Για παράδειγμα ο Μέγας Αλέξανδρος. Εγώ είμαι υποχρεωμένος να τους πω πως για τους Έλληνες κατάγεται από την Ελλάδα και όχι από τη Μακεδονία, όπως μαθαίνουν οι μαθητές μου στο σχολείο».

Αναφορές στην Αστυνομία. Πολλές φορές, όπως παραδέχεται, ήρθε σε σύγκρουση με μαθητές του για το θέμα της Ιστορίας, ενώ η επιμονή του να διδάσκει και την ελληνική εκδοχή τού στοίχισε αρκετές αναφορές στην Αστυνομία.

Λέει χαρακτηριστικά ο Θ. Στεργίου: «Υπάρχουν μαθητές μου Σκοπιανοί στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο ή στα μαθήματα που κάνω εδώ, να μην αναφέρομαι στην Ιστορία. Αυτοί θέλουν να μάθουν απλά τη γλώσσα, μου λένε, και όχι την “προπαγάνδα”, όπως την αποκαλούν. Αν κάποιος δεν θέλει να μάθει και την άλλη άποψη είναι δικό του πρόβλημα».

Στα Σκόπια κάθε χρόνο, ολοένα και περισσότεροι θέλουν να μάθουν τη γλώσσα, γιατί ξέρουν πως η Ελλάδα είναι μια καλή ευκαιρία για το μέλλον

«Το ελληνικό προξενείο στο Μοναστήρι μόλις τα τελευταία 3-4 χρόνια άρχισε να βλέπει πιο ζεστά την υπόθεση της διδασκαλίας των Ελληνικών και έρχονται στα χέρια μας βιβλία από την Ελλάδα» ''