ΒΟΙΩΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΡΥΘΡΕΣ.

Η πόλις των Ερυθρών ευρίσκεται 60 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αθήνας και στα όρια των Νομών Αττικής και Βοιωτίας.
Κείται δε στους πρόποδες του ιστορικού όρους Κιθαιρών όπου ευρίσκετο το Σφραγίδιο άντρο (σπήλαιο που φέρει σφραγίδα) η σημερινή σπηλιά του Λουκίσθι, όπου στην αρχαιότητα ήταν και Μαντείο (Πλούταρχος). Εκει προσκύνησαν κατ' εντολήν του Μαντείου των Δελφών οι Ελληνες προ της μάχης των Πλαταιών για να κερδίσουν τους Πέρσες.
Οι Ερυθρές ( Αι Ερυθραί και Ερύθραι), είναι πόλις αρχαιοτάτη. Αναφέρεται υπό του Ομήρου στην Β' Ραψωδίαν της Ιλιάδος ως "Ερύθραι" και έλαβαν μέρος μαζί με άλλες Βοιωτικές πόλεις στον Τρωικό Πόλεμο, υπό τον Βασιλέα και ήρωα Λήιτον.
Υπάρχουν δύο εκδοχές ή παραδόσεις για την προέλευση του ονόματος των Ερυθρών. Η μια λέγει ότι έλαβε το όνομα από τον Ερυθρόν, τον υιόν του Θεού Ποσειδώνος και της θνητής Αμφιμεδούσης, που ήταν κόρη του Δαναού. Η άλλη λέγει ότι έλαβε από τον Ερύθραν που ήταν υιός του Λεύκωνος και εγγονός του Αθάμαντος.
Κάτοικοι των Βοιωτικών Ερυθρών ίδρυσαν την ομώνυμον αποικίαν στην Ιωνίαν (Μ. Ασία) κειμένην απέναντι της νήσου Χίου, η οποία και απετέλεσε στην συνέχεια μίαν από τις δώδεκα Ιωνικές πόλεις της Ιωνίας (Στράβων).
Επί των υψωμάτων των Αρχαίων Ερυθρών (σημερινή θέση Παντάνασσα) έλαβε χώρα η πρώτη μάχη μεταξύ των Ελληνικών στρατευμάτων και του περσικού ιππικού, όπου και εφονεύθη ο Πέρση Στρατηγός Μασίστιος, δεύτερος στην ιεραρχία των περσικών δυνάμεων (Ηρόδοτος). Μετά από ολίγας ημέρας έγινε η νικηφόρος κυρία μάχη, γνωστή ως μάχη των Πλαταιών, το 479 π.Χ. που καθ' όλες τις ενδείξεις έγινε μεταξύ των σημερινών θέσεων Αγ. Ιωάννης (Ρέτσι) και Αγίου Δημητρίου. Δηλαδή η μάχη των Πλαταιών έγινε στην τότε αλλά και σημερινή περιοχή των Ερυθρών.
Η μάχη των Πλαταιών είναι η τελευταία αλλά και η σπουδαιότερη μεταξύ των Ελληνομηδικών πολέμων και κρίνεται σήμερα από τους ιστορικούς ως η μάχη μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
Οι Αρχαίες Ερυθρές απετέλεσαν μιαν από τις πέντε Ασώπιες ή Παρασώπιες πόλεις που ευρίσκοντο μεταξύ Κιθαιρώνος και Ασωπού ποταμού και ήσαν οι εξής: Πλαταιές, Υσιές, Ερυθρές, Σκώλος και Ετεωνός (Σκάρφη). Μετά τα Μηδικά όλες αυτές οι πόλεις, απετέλεσαν μέρος της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Τα ευρεθέντα δίδραχμα νομίσματα, φέρουν στο ένα μέρος τα γράμματα ΑΣΩΠ (ΙΟΙ) και από το άλλο μέρος Βοιωτική ασπίδα (προ των Μηδικών).
Περί το 150 μ.Χ. όταν ο Περιηγητής Παυσανίας περιηγήθη την Βοιωτίαν, οι Ερυθρές και Υσιές ήσαν ερείπια. Μετά τον Παυσανία δεν φαίνεται να γίνεται μνεία της πόλεως των Ερυθρών από κάποιον συγγραφέα. Είναι όμως πολύ πιθανόν επί των ερειπίων ή πλησίον αυτών να υπήρχαν μικροί και ασήμαντοι οικισμοί μέχρι τις αρχές του 1600 μ.Χ. όπου έχουμε περιγραφή από αλλοδαπό περιηγητή περί του οικισμού. Στην συνέχεια έχουμε διάφορες άλλες περιγραφές κυρίως αλλοδαπών με κυριότερη αυτή των δύο Γάλλων και μετέπειτα ακαδημαϊκών της Γαλλικής Ακαδημίας, όπου αναφέρουν το χωριό "Κριεκούκι" στο οποίο υπήρχε πανδοχείο και διανυκτέρευσαν.
Κατά την επανάσταση του 1821 αναφέρεται και η μάχη του "Κριεκουκίου" όπου αρχηγός ήταν ο μανιάτης ήρωας της επαναστάσεως Κυριακούλης Μαυρομιχάλης.
Εκτοτε έχουμε σταδιακή ανάπτυξη της πόλεως των Ερυθραίων ή Κριεκούκι, για να φθάσουμε στην σημερινή κατάσταση της πόλης μας, η οποία και αριθμεί περίπου 4.000 κατοίκους, με την απογραφή του 2002.