Ο Ελικώνας είναι βουνό της Βοιωτίας στο νοτιοδυτικό της μέρος, ανάμεσα στον Παρνασσό και τον Κιθαιρώνα, στη νοτιοδυτική πλευρά στα σύνορα με τη Φωκίδα προς τον Κορινθιακό κόλπο. Αποτελείται από μικρούς ορεινούς όγκους και φτάνει ως τις ακτές του Κορινθιακού κόλπου. Περιτριγυρίζεται από την πεδιάδα των Θεσπιών, τη λεκάνη της Κωπαΐδας και την κοιλάδα του Διστόμου. Είναι συνέχεια του Παρνασσού και έχει ψηλότερες κορυφές την Παλιοβούνα (1.748 μ.), το Τσιβέρι (1.561 μ.), τη Μεγάλη Λούτσα (1.549 μ.) και τη Μοτσάρα (1.526 μ.).
Έχει ακανόνιστο σχήμα και αποτελείται από πολλές συμπλεκόμενες οροσειρές. Το μήκος του φτάνει περίπου τα 35 χλμ. και το πλάτος του διαφέρει κατά περιοχές. Στους πρόποδές του βρίσκεται μεγάλο κατακόρυφο βάραθρο, βάθους 90 μ. Οι πλαγιές του είναι σκεπασμένες με δάση (δρυς, έλατα, οξιές), με ιαματικά φυτά και λογής λογής θάμνους. Θαυμάσιες φυσικές καλλονές, γραφικές κοιλάδες και καθαρότατες πηγές, δίνουν ξεχωριστή γοητεία στο βουνό, κυρίως στην ανατολική πλευρά του. Ο Ελικώνας, αν και δε διατηρεί πλέον τον αρχαίο δασικό του πλούτο, είναι και σήμερα ένα ωραιότατο βουνό με φυσικές ομορφιές και κρυστάλλινες πηγές.
Ο Ελικώνας χωρίζεται σε τρία τμήματα:
Στο Α' τμήμα, τον κυρίως Ελικώνα, τη σημερινή Ζαγορά, βρισκόταν στην αρχαιότητα ο Βωμός του Ελικωνίου Διός και η Ιπποκρήνη που δημιουργήθηκε από χτύπημα στο έδαφος της οπλής του Πήγασου. Σήμερα η πηγή αυτή λέγεται Κρύο Πηγάδι. Στην ανατολική πλευρά, κοντά στην πόλη Άσκρα, πατρίδα του Ησίοδου, βρισκόταν το "Άλσος των Μουσών" στο οποίο υπήρχαν πολλά αγάλματα και άλλα αφιερώματα.
Το Β' τμήμα, ο κεντρικός Ελικώνας, καταλήγει προς τα νότια στην κορυφή της Παληοβούνας ύψους 1749 μ.
Το Γ' τμήμα περιλαμβάνει τον Δυτικό Ελικώνα με την οροσειρά Κολιέδες και Λούτσα, στους πρόποδες των οποίων βρίσκεται η περίφημη μονή του Οσίου Λουκά.
Στο Α' τμήμα, τον κυρίως Ελικώνα, τη σημερινή Ζαγορά, βρισκόταν στην αρχαιότητα ο Βωμός του Ελικωνίου Διός και η Ιπποκρήνη που δημιουργήθηκε από χτύπημα στο έδαφος της οπλής του Πήγασου. Σήμερα η πηγή αυτή λέγεται Κρύο Πηγάδι. Στην ανατολική πλευρά, κοντά στην πόλη Άσκρα, πατρίδα του Ησίοδου, βρισκόταν το "Άλσος των Μουσών" στο οποίο υπήρχαν πολλά αγάλματα και άλλα αφιερώματα.
Το Β' τμήμα, ο κεντρικός Ελικώνας, καταλήγει προς τα νότια στην κορυφή της Παληοβούνας ύψους 1749 μ.
Το Γ' τμήμα περιλαμβάνει τον Δυτικό Ελικώνα με την οροσειρά Κολιέδες και Λούτσα, στους πρόποδες των οποίων βρίσκεται η περίφημη μονή του Οσίου Λουκά.
Εκεί πίστευαν οι αρχαίοι ότι είχαν την κατοικία τους οι Μούσες και γι' αυτό τις ονόμασαν Ελικωνιάδες. Στην κορυφή του βουνού υπήρχε βωμός του "Ελικωνίου Διός". Κάτω από την κορυφή αυτή αναβλύζει πηγή που - κατά τη μυθολογία - την άνοιξε με την οπλή του το φτερωτό άλογο Πήγασος.
Στην ανατολική πλευρά του υπήρχε το Άλσος των Μουσών, όπου βρέθηκαν πολλά αγάλματα. Ο Παυσανίας έχει περιγράψει στο έργο του τα καλλιτεχνικά μνημεία που σώζονταν στην εποχή του μέσα στο άλσος και γενικά στον Ελικώνα. Πλήθος από αγάλματα και αφιερώματα υπήρχαν στο κοντινό δάσος, το ιερό άλσος των Θεσπιών. Εδώ, επίσης, αναφέρει ο Παυσανίας, βρισκόταν και η πηγή του Νάρκισσου, μέσα στην οποία πνίγηκε, καθώς έσκυψε για να θαυμάσει τον εαυτό του που καθρεφτιζόταν στα νερά.
Κατά τη μυθολογία, ο Ελικώνας και ο Κιθαιρώνας ήταν αδέρφια, με χαρακτήρες αντίθετους. Ο πρώτος ήταν καλός και περιποιητικός προς τους γονείς του, ενώ ο δεύτερος ήταν άγριος, βάρβαρος και πλεονέκτης. Η πλεονεξία οδήγησε τον Κιθαιρώνα να σκοτώσει τον πατέρα του κι ύστερα με δόλιο τρόπο να γκρεμίσει τον αδερφό του Ελικώνα από ένα βράχο. Όμως από την ορμή του παρασύρθηκε κι ο ίδιος και έγινε συντρίμμια. Οι θεοί μεταμόρφωσαν τα δυο αδέρφια στα αντίστοιχα βουνά. Ο Κιθαιρώνας όμως έγινε κατοικία των Ερινύων, ενώ ο Ελικώνας των Μουσών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου